Gruz i wyludnione miasto. Zobacz, jak wyglądała odbudowa Warszawy [GALERIA]

Biuro odbudowy stolicy
Traktowana dziś jak oczywistość decyzja o odbudowanie zrujnowanego miasta wcale nie była od początku przesądzona. Z uwagi na ogromne zniszczenia, jakich doświadczyła Warszawa w czasie wojny, początkowo rozważano przeniesienie stolicy do innego miasta. Ostatecznie w styczniu 1945 roku podjęto decyzję o odbudowie miasta, a w miesiąc później powstało Biuro Odbudowy Stolicy.

BOS nie miał przed sobą łatwego zadania. Warszawa, przez pięć lat bombardowana, niszczona i wyburzana, w trakcie kampanii wrześniowej oraz dwóch powstań, była w 1945 roku największym gruzowiskiem Europy. Z powierzchni ziemi zniknęły nie tylko zespoły kamienic, ale wręcz całe osiedla. Mimo to, początkowo nie brakowało chętnych do odbudowy zrujnowanej stolicy.

Jeszcze w 1945 roku do Warszawy powróciło prawie 100 tysięcy jej dawnych mieszkańców. Wielu nich, rozczarowana nową rzeczywistością i wizją odbudowanej stolicy, postanowiło bezpowrotnie opuścić rodzinne miasto. Jeszcze w tym samym roku Warszawę opuściło 65 tysięcy osób.

Zobacz też: Warszawa wzorem do naśladowania dla innych miast europejskich? Chcemy być stolicą kontynentu

Zabytkarze, moderniści i futuryzm
Odbudowy Warszawy nie ułatwiały także spory w łonie samego BOSu. Biuro wyraźnie podzielone było na dwie frakcje – „zabytkarzy” i „modernistów”. Ci pierwsi, na czele z Janem Zachwatowiczem należeli do przedwojennej inteligencji, która chciała przywrócić stolicy przedwojenny blask. „Moderniści” natomiast związani byli ściśle z nową władzą i jej wizją odbudowy. Ambitny plan „zabytkarzy” by odbudować ogromny fragment zabytkowej części Warszawy (na który składał się Górny i Dolny Mokotów, oraz część Woli i Ochoty) nie spotkał się z akceptacją władzy ludowej. Ostatecznie, zapadła decyzja o otworzeniu Starego i Nowego miasta oraz części Traktu Królewskiego.

Niestety, pod pretekstem odbudowy dokonano rozbiórki i wyburzenia wielu nadających się do remontu kamienic. Część budynków dewastowano także od środka, niszcząc mozaiki, dewastując wnętrza, elewację. W miejscu części wyburzonych kamienic w centrum stanął w niedługim czasie symbol nowego systemu – Pałac Kultury i Nauki.

Po latach wizytówką odbudowanej Warszawy są socrealistyczne budowle i osiedla. Socrealizm nie był jednak jedynym stylem, który zagościł w odbudowywanej stolicy. W nowej Warszawie do dziś można podziwiać budynki nawiązujące do konstruktywizmu, modernizmu, czy funkcjonalizmu.

Rozpoczęta w 1945 roku odbudowa miała trwać przez wiele dekad, a rekonstrukcja niektórych przedwojennych ulic i budynków nie zakończyła się nawet do dzisiaj. Przez wiele lat wydało się, że ostatnim zrekonstruowanym w Warszawie budynkiem będzie odbudowany w połowie lat sześćdziesiątych Teatr Wielki. Jednak w 1971 roku zapadła decyzja o odbudowie Zamku Królewskiego. Rekonstrukcję zakończono po blisko trzydziestu pięciu latach od momentu, gdy na budowle spadły pierwsze hitlerowskie bomby.