Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Ocena z zachowania na świadectwie. Czy wpływa na poczucie wartości? Co mówi o dziecku? A może jest reliktem przeszłości? To warto wiedzieć

Barbara Wesoła
Barbara Wesoła
Ocena z zachowania na koniec roku nie zawsze jest godna z faktyczną postawą dziecka. Wadliwy może być też metoda ustalania oceny z zachowania na koniec roku. Nie etykietujmy dzieci — zachęca psycholog.
Ocena z zachowania na koniec roku nie zawsze jest godna z faktyczną postawą dziecka. Wadliwy może być też metoda ustalania oceny z zachowania na koniec roku. Nie etykietujmy dzieci — zachęca psycholog. Andrzej Banas/Polska Press
Ocena z zachowania to temat, który budzi wiele emocji. Kto decyduje o ocenie z zachowania? Jakie przepisy regulują to, czy uczeń otrzyma ocenę dostateczną, czy bardzo dobrą? Czy ocena z zachowania wlicza się do średniej? W głowach rodziców pojawia się jeszcze więcej pytań np. jak wspierać dziecko, które ma niską ocenę z zachowania? Kiedy ocena z zachowania powinna zaniepokoić? Na ile adekwatna do postawy dziecka i ucznia jest ocena z zachowania wystawiona przez szkołę? Wyjaśniamy.

Spis treści

Ocena z zachowania na świadectwie. Czy definiuje ucznia?

O czym informuje nas ocena z zachowania na świadectwie? Na pewno o tym, jak dziecko jest odbierane przez nauczycieli w szkole. Jednak interpretacja zachowania „bardzo dobrego”, a także „nieodpowiedniego” dla każdego może oznaczać inne spektrum zachowań i postaw.

Między innymi dlatego ocena z zachowania nie powinna służyć jako etykieta nadawana dziecku, czy też determinować podejścia do niego. Do uświadomienia sobie tego zachęca psycholog Jakub Gliwa z poradni psychologicznej mojra.pl, którego poprosiliśmy o podpowiedzenie rodzicom, jak interpretować ocenę z zachowania wystawioną w szkole i co ona mówi nam o dziecku.

W opinii publicznej nie brakuje komentarzy na temat oceny z zachowania, której ustalanie jest często bardzo subiektywne. Według przepisów ocena z zachowania danego dziecka w szkole powinna odzwierciedlać opinie nauczycieli i uczniów na temat tego, jak przestrzega ono szkolnych i społecznych zasad.

Ocenianie zachowania ucznia polega na rozpoznawaniu przez wychowawcę oddziału, nauczycieli oraz uczniów danego oddziału stopnia respektowania przez ucznia zasad współżycia społecznego i norm etycznych, oraz obowiązków określonych w statucie szkoły – czytamy w Ustawie o Systemie oświaty.

Warto jednak pamiętać, że najczęściej ocena z zachowania na koniec roku wystawiania jest przez wychowawcę według zasad oceniania ustalonych w przepisach wewnątrzszkolnych. Czasami ocena może zaskoczyć, czasami nie budzi wątpliwości ani w szkole, ani poza nią.

Jak zauważa psycholog Jakub Gliwa, warto zwrócić uwagę na to, jak dziecko zachowuje się również w domu i czy występuje spójność między tymi zachowaniami.

Ekspert zachęca do nie patrzenia na dzieci przez pryzmat wystawionej im oceny z zachowania. – Zawsze musimy pamiętać, że nauczyciele również ulegają „etykietom”, mają swoje sympatie i antypatie, mogą być niesprawiedliwi – zaznacza.

Ocena z zachowania jest wyznacznikiem tego, jak uczeń postrzegany jest przez uczących go nauczycieli i wychowawcę klasy. Sama ocena nie powinna nam sugerować, w jaki sposób podchodzić do ludzi. Później, w dorosłym życiu np. w pracy nie mamy przecież ocen z zachowania, a postrzegamy każdego na podstawie naszych własnych doświadczeń z daną osobą i obserwowania ludzi w różnych sytuacjach – wyjaśnia psycholog.

– Pamiętajmy, że sama ocena z zachowania nie wpłynie znacząco na poczucie własnej wartości przez ucznia, ale społeczny odbiór tej oceny – szczególnie przez rodziców – już tak. Dorośli jednak dość często „etykietkują” dzieci i młodzież na podstawie ich uśrednionej oceny, często nawet nie dociekając do powodów tych zachowań. Bądźmy dla młodych ludzi wsparciem, ucząc, aby potknięcia lub niesprawiedliwość, której doświadczają w życiu, nie podcięła im skrzydeł – kontynuuje ekspert.

Wartościowy wskaźnik czy relikt przeszłości?

Brak precyzyjnych przepisów sprawia, że ocena z zachowania bywa bardzo subiektywna, a czasem zależy wyłącznie od tego, ile uczeń przyniósł zakrętek na szkolną zbiórkę lub czy przygotował gazetkę szkolną.

Mama piątoklasisty z Opola opowiada, że w ubiegłym roku jej syn mimo doskonałych ocen i średniej powyżej 4,75 miał nie otrzymać świadectwa z wyróżnieniem, bo „wychodziło mu” zachowanie dobre. Podobno dlatego, że często się spóźniał i nie brał udziału w szkolnych akcjach.

– Aby otrzymać świadectwo z wyróżnieniem, musiał poprawić zachowanie na minimum bardzo dobre. Wychowawczyni zaproponowała przyniesienie kwiatów do klasy. Dałam storczyka i dwa mniejsze aloesy. Zachowanie syn dostał bardzo dobre i miał ten pasek na świadectwie – opowiada mama chłopca.

Ten przykład tylko potwierdza, że ocena z zachowania nie jest wartościowym wskaźnikiem na temat kompetencji społecznych ucznia i jego postawy w szkole. Placówki zdają sobie z tego sprawę i próbują doprecyzować zasady wystawiania oceny z zachowania ucznia, niestety nieudolnie np. poprzez system punktowy.

Trwa głosowanie...

Czy ocena zachowania jest potrzebna w szkole?

Sposób na ocenę z zachowania. Dwie najczęstsze praktyki szkolne

Tak jak wspomnieliśmy, zasady oceniania zachowania ucznia są regulowane przez szkolny statut, dlatego każda szkoła może mieć inne wytyczne. Wszystkie szkoły ustalając przepisy wewnątrzszkolne, powinny opierać się o wyższy niż statut szkolny akt prawny, przede wszystkim o Ustawę o systemie oświaty.

Dla uczniów najważniejszy jest prawdopodobnie zapis, że ocena klasyfikacyjna zachowania nie ma wpływu na: oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych ani też promocję do klasy programowo wyższej lub ukończenie szkoły.

Jak zauważa prof. UAM Sylwia Jaskulska w odcinku „Po co nam szkolna ocena (z) zachowania?” na kanale „Akademickie Zacisze”, problemem z oceną z zachowania są złe zapisy w statuach szkolnych. Ekspertka wymienia dwie najczęstsze praktyki szkolne:

  • tworzenie sylwetek uczniów,
  • system punktowy.

W pierwszym statut określa jaką osobą jest uczeń wzorowy, bardzo dobry, dobry itd. Największą wadą tego systemu jest – według ekspertki – nieprawidłowe opisywanie sylwetek uczniów, utrudniające faktyczną ocenę zachowania poprzez takie frazy jak np. „uczeń niechętnie uczestniczy...”, „uczeń robi coś w gniewie”, „uczeń się nie stara”.

Jak podkreśla prof. Jaskulska, nauczyciel nie jest w stanie tego zbadać i powiedzieć, czy uczeń się stara, czy nie. Jest to niemierzalne, a ocena tym samym pozostaje subiektywna.

Wspomniany system punktowy to bardzo popularna metoda. Punkty można stracić np. za rozmawianie podczas lekcji lub zyskać np. za przystrojenie sali na apel szkolny. – Nazywam ten system niemoralną matematyką – mówi prof. Jaskulska.

Okazuje się, że punktowy system oceniania zachowania to też wadliwy pomysł. Przede wszystkim pozbawia uczniów motywacji wewnętrznej, ale także uczy kombinowania w negatywnym tego słowa znaczeniu, np. plus piętnaście punktów za przyniesienie kwiatów do klasy może zrównoważyć minus dziesięć punktów za obrażanie nauczyciela miesiąc wcześniej.

Ciekawą alternatywą dla wystawienia oceny z zachowania wydaje się być „metoda 360” przytoczona w tej samej rozmowie przez psycholog Michalinę Mruczyk. Zasada polega na połączeniu samoocenie ucznia, propozycji nauczyciela i opinii reszty klasy. Niestety ten system praktykowany jest najrzadziej.

Jaka może być ocena z zachowania i czy wlicza się do średniej na koniec roku?

Ocena z zachowania jest zapisywana słownie i może być:

  • wzorowa
  • bardzo dobra
  • dobra
  • poprawna
  • nieodpowiednia
  • naganna

Ocena z zachowania nie wlicza się do średniej ocen ani nie może wpływać na promocję do następnej klasy. Jednak uczniowie, którzy chcą otrzymać świadectwo z wyróżnieniem za bardzo dobre wyniki w nauce, muszą dodatkowo – oprócz średniej min. 4,75 – uzyskać zachowanie bardzo dobre lub wzorowe.

Czy i kiedy ocena z zachowania powinna zaniepokoić rodziców?

Nagła zmiana oceny zachowania w szkole np. z bardzo dobrej na poprawną lub nieodpowiednią powinna wzbudzić zainteresowanie rodziców. Jeżeli dziecko nie zmieniło swojej postawy i zachowań w domu, być może warto przyjrzeć się środowisku szkolnemu i sprawdzić, czy nie dochodzi w szkole do nieprawidłowości. Z drugiej strony dzieci świetnie maskują swoje trudności, dlatego nagła zmiana powinna być sygnałem do obserwacji i rozmowy.

– Jeśli przyjmiemy bezrefleksyjnie, że dziecko jest źle postrzegane przez pedagogów, to możemy nie zauważyć naprawdę ważnych problemów dziecka. Należy zatem zwrócić również uwagę na to, jak dziecko zachowuje się w domu, czy występuje dysonans między tymi zachowaniami. Powinniśmy również głębiej przyjrzeć się emocjom dziecka – podpowiada psycholog Jakub Gliwa.

Ekspert zachęca do zaangażowania się w sytuację szkolną dziecka i podejście do oceny z zachowania z dystansem. Gorsza ocena może zaniepokoić, jednak pamiętajmy, że system oceniania nie jest doskonały.

– Z jednej strony, jako rodzice, chcielibyśmy dzieci wychowywać „bezobsługowo”. Niestety (albo na szczęście) dzieci wymagają naszego dozoru, pomocy w regulowania emocji i popędów. Czy jeśli widzimy zachowanie „dostateczne”, to powinniśmy się martwić? Z pewnością jest to dla nas informacja zwrotna, że z dzieckiem w którejś ze sfer występują trudności – wyjaśnia ekspert.

– Nie traktujmy oceny z zachowania jako oceny osobowości czy zdolności naszego dziecka, nie ulegajmy etykietom nadawanym przez innych, a zamiast tego starajmy się wspólnie z dzieckiem przedyskutować ocenę i wesprzeć go w problemach – podsumowuje psycholog.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Ocena z zachowania na świadectwie. Czy wpływa na poczucie wartości? Co mówi o dziecku? A może jest reliktem przeszłości? To warto wiedzieć - Strefa Edukacji

Wróć na plock.naszemiasto.pl Nasze Miasto